İşçi ile işveren arasında iş ilişkisinden kaynaklanan konuları ele alan, bunların devlet ile olan durumunu düzenleyen, aralarındaki uyuşmazlıkları iş mevzuatı doğrultusunda çözüme kavuşturan hukuk dalıdır. İş hukukunu ilgilendiren uyuşmazlıklar iş mahkemelerinde çözüme kavuşturulur. Şayet bulunulan yargı çevresinde iş mahkemesi yok ise, söz konusu uyuşmazlıkta görevli mahkeme, iş mahkemesi sıfatıyla asliye hukuk mahkemesidir.

Geçmişten bugüne dek işverenin işçi üzerindeki baskısı, işçinin iş gücünün ve emeğinin istismarı, işçinin hakları gibi konular tartışma konusu olmuştur. Bu nedenle iş hukukunun en bariz özelliklerinden biri de işçinin haklarının korunmasıdır. Fakat iş sözleşmesinin karşı tarafı olan işverenin de haklarının olduğu unutulmamalıdır. Nitekim kanunda belirtilen şartlar sağlandığı takdirde işveren tarafından işçinin iş sözleşmesi feshedilerek işine son verilebilir. Fakat aynı şekilde işçinin de tüm özlük haklarını almaya hak kazanacak şekilde iş sözleşmesini feshetmesi mümkündür. Bu noktada işçinin ücret alacaklarını bilmekte fayda vardır.

• Kıdem Tazminatı: Aynı işverenin yanında en az bir yıl çalışan işçinin iş akdinin belli koşullarda sona ermesi halinde veya emeklilik dolayısıyla işten ayrılan işçiye, iş yerinde çalıştığı süre doğrultusunda işverence ödenen toplu tazminattır.
• İhbar Tazminatı: İşçi veya işveren tarafından, iş sözleşmesinin İş Kanunu m.17’de belirtilen sürelere uyulmaksızın feshedilmesi durumunda, fesheden tarafın sözleşmenin karşı tarafına ihbar süresine ait ödemesi gereken tazminattır.
• Fazla Mesai Ücreti: İş Kanunu m.63’te haftalık mesai saatinin toplamda en fazla 45 saat olacağı belirtilmiştir. İşçinin haftalık toplamda 45 saati aşan çalışması için almaya hak kazandığı ücrettir.
• UBGT Ücreti: İşçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışılacağının kararlaştırılmamış olması halinde, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçiye işveren tarafından ödenmesi gereken ücrettir.
• Kullanılmamış Yıllık Ücretli İzin Alacağı: İş Kanunu m.53’te deneme süresi de dahil olmak üzere iş yerinde en az bir yıldır çalışmış olan işçinin almaya hak kazandığı ücrettir. İşçi yıllık ücretli izin alacağı hakkından vazgeçemez.
• AGİ Alacağı: İşçinin evli/bekar veya çocuklu/çocuksuz olması gibi birçok değişkene bağlı olarak hesaplanan ve devlet tarafından “asgari geçim indirimi” adıyla işçinin brüt maaşı üzerinden her ay işçiler için yapılan ödemedir. İşveren, her ay işçilerine AGİ ödemesi yapmakla yükümlüdür. İşverence işçiye yapılan bu ödeme, işverenin gelir vergisinden düşürülmektedir.

İşe İade Davası

Haksız veya geçersiz nedenle işten çıkarılmış işçi için getirilen iş güvencesi hükümleri doğrultusunda işçi tarafından açılacak davadır. İş sözleşmesi “belirsiz süreli” olan işçi, feshin kendisine bildirildiği tarihten itibaren bir aylık süre içinde arabuluculuğa başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda işçi ile işverenin anlaşamaması durumunda, işçi tarafından, arabuluculuk son tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde iş mahkemesinde işe iade davası açılmalıdır. Yapılan yargılama neticesinde işveren tarafından yapılan feshin haksız veya geçersiz olduğunun tespit edilmesi halinde işçinin işe iadesine karar verilir. Mahkeme kararının kesinleşmesinden itibaren on iş günü içinde işçi tarafından, işverene başvuru yapılmalıdır. Bu süre hak düşürücü süre olduğundan işçi tarafından on iş günü içinde işverene başvuru yapılmaması halinde mahkemece geçersizliği tespit edilen fesih geçerli hale gelir. İşçinin süresi içinde işverene başvurması halinde işverenin olumlu/olumsuz kararını işçiye bildirmek için bir aylık süresi vardır. İşveren bir ay içinde işçiye kendisini işe almayacağını veya önceki şartlardan daha olumsuz şartlarda işe başlatacağını bildirirse yahut sessiz kalırsa sözleşme feshedilmiş olur.

Öte yandan on iş günü içinde işe başlamak için işverene başvuran işçi, yeniden işe başlasa da başlamasa da çalıştırılmadığı dönemde boşta geçen süre için en fazla dört aylık ücretini ve buna bağlı olarak haklarını talep edebilir. Bunun yanında işverenin, on iş günü içinde kendisine başvuran işçiyi işe başlatmaması durumunda işçiye en az 4 – en fazla 8 aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatı ödemesi söz konusu olur. Ancak işçinin süresi içinde işverene başvurmaması veya süresi içinde başvuran işçinin yeniden işe başlatılması durumunda bu tazminattan söz edilemez.

Hizmet Tespiti Davası

Hukuki dayanağı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu m.86/9 olan Hizmet Tespit Davası, hizmet süreleri SGK’ya eksik bildirilen, nizasız-fasılasız çalışmasına rağmen işe giriş-çıkışları yaptırılan, SGK girişi geç yaptırılan veya işverence sigortasız çalıştırılan işçinin çalıştığı sürenin doğru tespit edilmesi için açacağı davadır. Hizmet tespit davası açmak isteyen işçi ile işveren arasında bir iş sözleşmesi bulunmalıdır. Bununla birlikte söz konusu iş ilişkisi kapsamında işçi tarafından iş görme borcu yerine getirilmiş olmalı ve işçinin sigortasız çalıştırıldığının veya sigorta primlerinin eksik ödendiğinin daha önce SGK tarafından tespit edilmemiş olması gerekmektedir.

İşçi tarafından iş mahkemesinde açılan hizmet tespit davasında davalı taraf işveren olmakla birlikte Sosyal Güvenlik Kurumu’na dava re’sen ihbar edilir. İşveren tarafından SGK’ya bildirilmeyen hizmetler için açılacak olan hizmet tespit davasında dava açma süresi işçinin, işten ayrıldığı yılın son gününden itibaren bir yıldır. Ancak aşağıdaki belgelerden birinin Kurum’a verilmiş olması halinde hak düşürücü süre işlemeyecektir;

• Dört aylık sigorta primleri bordrosu (Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği m.17)
• Aylık sigorta primleri bildirgesi (Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği m.17)
• Sigortalı hesap fişi (Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği m.18)
• İşe giriş bildirgesi (Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği m.27)

Hizmet tespit davasında 1 yıllık hak düşürücü sürenin işlemeyeceği bir başka istisna ise; SGK tarafından işçinin, işveren yanında iş sözleşmesine bağlı olarak çalıştığı tespit edilmesi durumudur. Dolayısıyla SGK tarafından öğrenildikten sonra, işçinin aralıksız devam eden çalışması bakımından hak düşürücü süreden bahsedilmez.

Aygüneş Hukuk Bürosu olarak Kuşadası’nda başarılı bir avukat kadroyla hizmet vermekte olup, Kuşadası İş Hukuk Davası sorunlarınızı dava yoluyla çözüme kavuşturmanız aşamalarında hukuki destek sağlamaktayız.